Filozofia kultury

JOHAN G. HERDER 1744 – 1803
„Myśli o filozofii dziejów”, Herder uważa się za twórcę historiozofii. Kultura jest rezultatem działalności rodzaju ludzkiego. Tworząc kulturę człowiek tworzy samego siebie. Człowiek zmienia się sam. Kultura nigdy nie jest rzeczywistością statyczną. Od ruchu naprzód kultura nie staje się doskonalsza. Pojawiają się nowe formy, ale nie negują one wcześniejszych. W rozwoju zachowywany jest zestaw rozpoznawalnych cech. Nie istnieje kultura w ogóle. Mamy do czynienia z wielością kultur. Nie są to odrębne byty, one współdziałają ze sobą. Wszystkie kultury są jednakowo cenne.
Podział rzeczywistości na kultury antyku i barbarzyństwa. Wielokrotnie spotykamy eurocentryczne spojrzenie, że niby Europa ma cywilizować ludy pogańskie. Tymczasem Herder zrównuje kultury, europocentryzm wobec niego nie ma podstaw moralnych ani racjonalnych. Z Azji do Europy przyszła nauka mierzenia czasu, oswajania zwierząt itp. W procesie ewolucji kultura zachowuje swe podstawowe cechy i tym sposobem istnieje przekaz kulturowy, przyjmując kulturę ludy adaptują ją do własnych potrzeb, zachowując to co najcenniejsze.
Kultura jest sposobem zaspokojenia potrzeb człowieka, jest uzupełnieniem ludzkiej natury. To rodzaj mechanizmu, narzędzia, człowiek dodaje coś do niej. U podstawy kulturotwórczej działalności człowieka tkwi potrzeba. Wpływ mają też okoliczności przyrodnicze, sytuacyjne i przypadki – na powstanie i rozwój kultur. Przestrzeń, klimat, geografia, środowisko to nie jest jedyny determinant. Różnice między Egipcjanami, Arabami go zainteresowały. Istnieje zatem czynnik poza geograficzny. Morza i góry odgrywają ważną rolę. Morze Śródziemne to pomost, pas transmisyjny przez który dostawały się pierwiastki antyczne i średniowieczne. Herder rozróżnia kulturę uczonych i ludu. Kultura uczonych jest rozbudowanym systemem, dostępnym dla elity, która ma wychować masy i przekazać dalej. Elita jest depozytariuszem wiedzy, doświadczenia. To ludzie którzy tworzą kulturę uczonych. Kultura ludu prostsza dostępna dla wszystkich polega na opracowaniu podstawowych zasad moralnych, rzemiosła, podatków. Bramini, Mandaryni, lamowie, mnisi, wypełniali funkcje tworzenia kultury i jej przekazywania. To grupa społeczna wśród ludu. RELIGIA jest wychowawczynią ludzkości. JĘZYK jest narzędziem służącym do wychowywania, humanizowania, służy do integrowania wspólnot. Świadczy o tym że jesteśmy istotami rozumnymi. PISMO odgrywa taką rolę w sferze kultury materialnej, to sposób szerzenia oświaty i nauki. Pozwala konkretyzować różne obszary ducha, odgrywa bardzo ważną funkcję antropologiczną – stymuluje ludzką pamięć. PRAWO to obok języka kolejna ważna sfera działalności kulturotwórczej. Bardzo ważna forma umożliwiająca trwanie. Język, państwo, religia i prawo to pierwiastki kultury, wytwarzające właściwości wspólnoty integracji ale i uniwersalizacji kultury. Istnieją różne języki a zatem istnieją różne kultury. Języki się różnicują, bo istnieją w różnych warunkach geograficznych. Język i tradycja to najważniejsze czynniki kulturotwórcze służą jej przetrwaniu. Państwo jako materialna podstawa kultury powinna troszczyć się o język. TRADYCJA i posługiwanie się JĘZYKIEM powoduje że jesteśmy ludźmi i tworzymy kulturę.